ضوابط و استاندارد های طراحی مسجد(قسمت۲)

ضوابط و استاندارد های طراحی مسجد(قسمت۲)

ضوابط و استاندارد های طراحی مسجد

با سلام خدمت کاربران عزیز با ادامه ضوابط ومقررات طراحی مساجد در خدمت شما عزیزان هستم امید است که مورد رضایت معماران و طراحان قرار بگیرد

برای دیدن قسمت اول ضوابط ومقررات طراحی مساجد کلیک کنید

دانلود برنامه فیزیکی کامل مساجد کلیک کنید  >پیشنهاد ویژه

بخش سوم
کاربری و سطح اشغال
١- الزامات :
١- پيش بينی فضا های سر پوشيده و باز متعادل در طراحی * . -١
٢- رعايت حقوق همجواری همسايگان . – ١
٢- توصيه ها :
١- جداسازی بدنه مسجد، علی الخصوص قسمت شبستان و محراب ،با ديوار همسايه و رعايت فاصله – ٢
مناسب ( جهت حفظ طهارت مسجد) .

٢- مساجد محله ای : مساحت زمين مساجد محله ای طبق مصوبه شورايعالی معماری
وشهرسازی ايران حدود ٥٠٠ مترمربع ميباشد که بر اين اساس نسبت سطح اشغال ناخالص کاربريهای مساجد
محله ای در طبقه همکف حدودا به شرح زير است:
١ – پيش فضا حداقل ٢ %
٢ – صحن حداقل ١٢ %
٣ – شبستان همکف ٥٥ %
٤ – فراداخوانی ٢ %
٥ – کفشداری و ورودی شبستان ٢ %
٦ – سرويسهای بهداشتی ٩ %
٧ – دفتر مسجد و اتاق روحانی ٣ %
٨ – انبار و آبدارخانه ٣ %
٩ – محل زندگی خادم بافرض حد اکثر ٢ % در همکف (ومازاد در طبقات) . %
١٠ – فضای ارتباطی ٤ %
١١ – کتابخانه ٦ % (مساحت کتابخانه در مسجد محله ای حدود ١٢٠ مترمربع می باشد ، ک -٢
حدود ٣٠ مترمربع آن می تواند در طبقه همکف فقط بمنظور تامين دسترسی ها جانمايی شود) .
مساجد ناحیه ای :

١- شبستان همکف ٥٠ %
٢- پيش فضا حد اقل ٢ %
٣ – صحن حد اقل ١٢%
٤ – سردر ورودی و کفشداری ٥ %
٥ – فرادا خوانی ٢ %
٦ – سرويسهای بهداشتی ٧%
٧ – دفتر مسجد و اتاق روحانی ٢ %
٨ – انبار و آبدارخانه ٣ %
٩ – اتاق بسيج ٢ %

١٠ – محل زندگی خادم ٤ %
١١ – فضای ارتباطی ٥ %

– مساجد منطقه ای:

مساحت زمين مساجد منطق

.١- شبستان همکف ٤٠ %
٢ – صحن حد اقل ١٨ %
٣ – پيش فضا ( جلوخان ) حد اقل ۲٫۵%
٤ – کفشداری وپيش ورودی مسجد ۲٫۵%
٥ – انبار و آبدارخانه ۱٫۵ %
٦- فرادا خوانی ١ %
٧- دفتر مسجد ، اتاق روحانی ، اتاق مشاور و دفتر هيئت امناء ٣ %
٨- سرويس های بهداشتی و وضوخاته ٧ %
٩- اتاق ورزش در همکف ٢ % ( مازاد در طبقات ) .
١٠ – فضای بسيج۱٫۵%
١١ – مجل زندگی خادم ٢ % ( در صورت امکان در طبقه همکف ) .
١٢ – محل نگهداری کودکان ۱٫۵%
١٣ – محل پيش ورودی سالنهای چند منظوره ۱٫۵%
١٤ – فضای ارتباطی وتجاری ١٠%
١٥ – کتابخانه ٦ % ( مساحت کتابخانه در مساجد منطقه ای حدود ٢٤٠ مترمربع می باشد که حدود ١٢٠ مترمربع آن می تواند در طبقه همکف جانمايی شود ) .
___________________

دانلود آماده پروپوزال معماری طراحی مسجد-پلان +سه بعدی
بخش چهارم
ارتباط فضاهای اصلی با فضاهای جانبی و الحاقی مسجد عملکرد ويژه ای می باشد .
١- الزامات :
١- اجتناب از تداخل مسير بانوان و آقايان . – ١
. ( ٢- رعايت سلسله مراتب دسترسی به فضای شبستان ( ١ – ١
( ٣- اجتناب ازايجاد پله های نامناسب وامکان بهره مندی سالمندان،جانبازان ومعلولين جسمی -حرکتی ( ٢ – ١
( ٤ بخش ٧ – ٤- رعايت تعداد،ظرفيت، ابعاد واستانداردهای دسترسيهای عمومی، پله ( بند ١ – ١آسانسور، بالا بر و رامپ.
٥- تامين نور و تهويه طبيعی برای مسيرهای دسترسی به شبستان اصلی . – ١
٦- اولويت دسترسی به فضای شبستان در سازماندهی مسيرهای ارتباطی درون بنا . – ١
٢- توصيه ها :
١- طراحی دسترسی ها به نحوی باشد که باعث تسهيل کنترل جمعيت مسجد گردد. – ٢
٢- پرهيز از پيچيده نمودن مسير های ارتباطی

تامين ديد مناسب به فضای باز جهت بالا بردن کيفيت دسترسی های مسجد .
٤- توجه به ماهيت چند عملکردی مسيرهای دسترسی درون مسجد .
٥- ارتباط شبستان، صحن و ساير فضاهای قابل استفاده بصورتی طراحی شود که در مواقع خاص برگزاری نماز جماعت اتصال صفوف نمازگزاران ممکن باشد

سلسله مراتب فضاهای مسجد : جلوخان ، هشتی ورودی ، صحن ، پيش ورودی به شبستان (ايوان ، فرادا خوانی ،رواق ، کفشداری ) وشبستان .
٢- استفاده از آسانسور در صورتيکه شبستان و سرويسهای بهداشتی در طبقه همکف مستقر نباشند الزاميست .
٣- ارتفاع ابنيه اطراف مساجد ( حد اقل سه پلاک ) بايستی کمتر يا هم ارتفاع مساجد باشد (مصوبه ٧ ٨٧/٥/ شورايعالی شهرسازی و معماری ايران ) .
٤- توجه شود که به هر صورت ، تراز مکان امام جماعت بايد از تراز صفوف نمازگزاران هم سطح يا پايين تر باشد .

جهت محاسبه آبريزگاه ها و دستشويی ها :
توضيح ١: برای تعيين تعداد آبريزگاه فرمول زير مورد استفاده قرار گيرد :
در صدی از تعداد افراد نمازگزار در زمان پيک = تعداد آبريزگاه × مدت زمان تخليه × K
مدت زمان پيک
٠(پنج دهم) / برابر ۵ K ١ – ضريب -١
٢ – مدت زمان پيک ١۵ دقيقه . -١
٣ – مدت تخليه برابر ۵ دقيقه . -١
۴ – تعداد افراد استفاده کننده در زمان پيک برابر ٢٠ % تعداد کل نمازگزاران . -١
توضيح ٢: برای تعيين تعداد شيرهای دستشويی وضوخانه ها فرمول زير مورد استفاده قرار گيرد :

K × در صدی از تعداد افراد نمازگزار در زمان پيک × مدت زمان وضو = تعداد شيرهای دستشويی 

_________________________________________________________
مدت زمان پيک

۱- ضريب K برابر ٧/ .(هفت دهم)   ١ –  -٢
٢ – مدت زمان پيک ١۵ دقيقه -٢
٣ – مدت زمان وضو برابر ٣ دقيقه . -٢
۴ – تعداد افراد استفاده کننده در زمان پيک برابر ٢٠ % تعداد کل نمازگزاران .

بخش ششم
سيمای مسجد
در شهرهای تاريخی سرزمينهای اسلامی ، مسجد به عنوان بنای شاخص در کنار ساير ابنيه عمومیجايگاه تثبيت شده ای داشته و عناصر آن مثل گنبد، سردر و مناره ها به عنوان نشانه های شهری شناخته شدهمطرح بوده است. تشخص و هويت نمادين بنای مسجد به عنوان ساختمانی عمومی و با قداست، ايجاب می کند
بنحوی از بافت مسکونی يا تجاری اطراف متمايز باشد .
١- الزامات :
١- طراحی بنای مسجد به عنوان نماد و نشانه شهری بگونه ای صورت گيرد که برای يافتن آن نياز – ١
به تابلوی راهنما نباشد .
٢- رعايت هماهنگی و توجه به نور پردازی درونی و بيرونی . – ١
٣- رعايت هندسه وابعاد متناسب بافضای مسجد . – ١
٢- توصيه ها :
١- در طراحی عناصر شاخص،تناسب و جنس مصالح و ماندگاری پوششهای آن رعايت گردد
( ترجيحاً استفاده از مصالح محلی و بومی )
٢- استفاده از نمادهای مهم و اصيل مساجد به شرح ذيل :
١- قوس اسلامی – ايرانی
٢- گنبد .
٣- سردر شاخص .
٤- ايوان .
٥- صحن . (در مساجد ناحيه ای و منطقه ای ايجاد صحن الزامی است ).
٦- گلدسته .
٧- محراب .
٨- رواق .
٩- جلوخان ( به تناسب موقعيت و طبقه بندی مسجد ) .
١٠ – مأذنه .
١١ – هشتی

بخش هفتم
ملاحظات طراحی مسجد جهت شرايط بحرانبنای مسجد بعنوان مهمترين ساختمان جامعه اسلامی لازمست با رعايت ضوابط ومقررات ملیساختمان به طريقی طراحی و اجراء شود که علاوه بر مقاومت کافی برای ايستادگی در برابرخطرات بتوانددرمواقع ويژه بعنوان پايگاه مديريت بحران مورد استفاده قرار گيرد .
١- الزامات :
١- استفاده از مصالح استاندارد توسط مجريان صاحب صلاحيت .
٢- امکان دسترسی خودرو های امدادی از معبر اصلی به مسجد .
٣- بررسی کيفيت ابنيه مجاور زمين مسجد از نظر خطرات احتمالی و ارائه گزارش آن قبل از شروع طراحی .
٤- رعايت ضوابط ومقررات ملی ساختمان در طراحی پله ها و پاگردها.
٥- تامين خروجيهای اضطراری و سطوح باز اطراف و صحن مسجد جهت امکان تخليه سريع جمعيت -در مواقع بحران .
٦- در صورت احداث آشپزخانه در زير زمين لازم است :
٣ متر باشد. / ١- حد اقل ارتفاع مفيد
٢- تامين حياط همطرازکف آشپزخانه جهت نور وتهويه مناسب بامساحت حداقل ٢٥ مترمربع
٧- جانمائی سرويسهای بهداشتی ، آشپزخانه ، موتورخانه ، دودکشها و هواکشها با رعايت جهت باد و استانداردهای لازم
٨- در شبستان ، سالنهای چند منظوره وساير فضاهای جمعی مسجد در صورتی که سطح آن کمتر از ٧٠ مترمربع باشد و جود يک درکفايت می کند ، وعرض آن حد اقل ١٥٠ سانتيمتر در نظر گرفته شود ،وبالاتر از ٧٠ مترمربع تابع ضوابط آتش نشانی می باشد .
٩- در موتورخانه با مساحت کمتر از ١٠٠ مترمربع وجود يک در کفايت دارد .
١٠ – در طبقات شبستان فاصله دو پلکان بايد بانصف قطر بزرگ شبستان مساوی يا بزرگتر باشد. ونمازگزاران به هردو پله دسترسی داشته باشند .
١١ – حد اقل عرض فضای محصور پله ٣ متر، وعرض هر پله ٣٠ سانتيمتر،ارتفاع هرپله حد اکثر ۱۷٫۵ سانتيمتر وعرض پاگردها ١٥٠ سانتيمتر در نظر گرفته شود (۶)
١٢ – فاصله دسترسی از حاشيه معبر تا برساختمان شبستان اگر از ١٥ متر بيشتر باشد ؛ بايد يک فضای باز ٦×١٠ متر در نزديکی ساختمان شبستان ايجاد شود ، و در جبهه  متری اين فضا بايد يک درب حداقل بعرض ٥ متر در نظر گرفته شود .
١٣ – استفاده از سيستمهای اعلام واطفای حريق باتوجه به ضوابط سازمان آتش نشانی .

(۶) در مساجد کوچک محلی حد اقل عرض فضای محصور پله ها ٢٨٠ سانتيمتر باشد .